Talas'ın Kiçiköy Mahallesi'nde bulunan Osmanlı Kültür Sokağı'nın girişinde sol tarafta konağı bulunan Ali Saip Paşa, ziyaretçilerin dikkatini çekmeye devam ediyor.
Ali Saip Paşa kim?
Talas'lı Ali Saip Paşa'nın kütüğü Kiçiköy Mahallesi'nde. Konağı da bu bölgede bulunan paşa, Sultan II. Abdülhamid döneminde Savunma Bakanlığı yapmasıyla biliniyor. Harp Okulu'na giren paşa, kurmay olarak mezun olmasının ardından sırasıyla Albay, 1867'de Tuğgeneral, 1869'da Tümgeneral ve Danıştay Azalığında bulundu. 1871'de ise Daire-i Şura Reisi, ardından Vidin Kumandanı olarak görev yaptı. 1872'de Emniyet Genel Müdürü olan Ali Saip Paşa, kısa sürede bu görevden alındı.
Ardından birçok görev alan paşaya, 1873'ün martında İşkodra Valisi, 5 Mayıs'ta Tophane Nazırı, 7 Temmuz'da Vezirlik rütbesi verilerek Üçüncü Ordu Mareşali, 1874'in Haziran'ında Manastır Valisi, 1974'ün 12 Aralık tarihinde Serasker Kaymakamı, 1875'in 4 Nisanında da Serasker oldu. Bir süre sonra da yeniden Tophane Müşirliğine getirilmiş ancak yine kısa sürede bu görevden de alındı ve 9 Eylül 1875'te yeniden Üçüncü Ordu Mareşali ve Manastır Valisi oldu.
Bir yılın arından Niş Kumandanı olan Ali Saip Paşa, 3 Mart 1877'de Üçüncü Ordu Mareşali, İşkodra ve Niş Kumandanı oldu. Tekrar Tophane Mareşali olarak ise 1 Ocak 1879'da görevine başladı. Ardından 9 Eylül 1885'te de ikinci kez Seraskeri olarak görevlendirildi. Ali Saip Paşa 8 Ağustos 1891'de kalp hastalığından aniden vefat etti. Vefatına dek Seraskeri olarak vazifesine devam etti. Talas'lı paşanın mezarı, İstanbul'da Divan Yolu'nda Sultan II. Mahmud Türbesi bahçesinde. Ali Saip Paşa'nın oğlu Sadi Paşa'nın da mezarı hemen yakınında bulunmakta.
Sultan II.Abdülhamid, Ali Saip Paşa'yı çok seviyor ve konağına da sık sık misafirliğe geldiği biliniyordu. Paşa'nın 1891'de kalp hastalığından vefat etmesinin ardından Talas'a yerleşen kahyası Mustafa Efendi, Padişah II.Abdülhamid'in Paşa'yı ziyaretinde ellerini açarak, 'Paşa! Devler umurunda bu elin parmakları kadar kalmadık' diye dert yandığını iddia etmiş.
Memleketi Talas'a 1 cami, 3 çeşme, 1 hamam ve annesi Esma Hanım için Talas Mezarlığı'nda türbe inşa ettiren Ali Saip Paşa, hayratının giderleri için de Talas'ta kendi adına bir vakıf kurmuş.
Ali Saip Paşa Vakfı eserleri arasında; Ali Saip Paşa Camii (1887), Ali Saip Paşa Camii Çeşmesi (1887), Ali Saip Paşa Meydanı Çeşmesi (1888), Harman Camii Minaresi (1888), Esma Hanım Çeşmesi (1888), Esma Hanım Türbesi (1890), Ali Saip Paşa Hamamı (1890) bulunuyor.
