Aspir bitkisi, Cynarae familyasına mensup, tek yıllık bir otsu bitki olup genellikle haspir, zaferan ya da aspur gibi isimlerle anılır. Ayçiçeğine benzeyen görünümüyle dikkat çeken bu bitki çok kısa sürede yetişme özelliğine sahiptir. Çin, Hindistan, İran ve Mısır gibi ülkelerde köklü bir geçmişe sahip olan aspir, zorlu iklim koşullarına dayanıklılığıyla bilinir ve günümüzde Kuzey Amerika dahil dünyanın pek çok yerinde yağ üretimi için yetiştirilir.
Aspir Yağı Nedir?
Aspir yağı, aspir bitkisinin (Latince adı Carthamus tinctorius) tohumlarından elde edilen bir bitkisel yağdır. Tohumlar, sert ve lifli bir kabukla kaplıdır ve bu kabuk, tohumun toplam ağırlığının yaklaşık %40-45’ini oluşturur. Beyaz renkli tohumlarıyla diğer bitkisel yağ kaynaklarından kolayca ayrılan aspir, doymamış yağ asitleri bakımından oldukça zengindir. Bu özellik, onu hem sofralarımızda hem de farklı alanlarda değerli bir hammadde haline getirir. Ayçiçek yağından sonra soya, pamuk, mısır gibi yağların arasında yer alan aspir yağı, sofralık yağ açığını kapatabilecek potansiyele sahip bir alternatif olarak öne çıkar.
Aspir Yağı Besin Değeri
Aspir yağı, besin içeriği açısından sade ama etkilidir. Özellikle E vitamini yönünden zengin olan bu yağ, 1 çorba kaşığı (yaklaşık 14 gram) miktarında 124 kalori içerir. Bunun tamamı 14 gram yağdan gelirken, protein ve karbonhidrat içeriği sıfırdır.
Aspir Yağı Nerelerde Kullanılır?
Aspir yağının kullanım alanları oldukça geniştir. Yüksek oleik asit içeriği sayesinde ısıya dayanıklı olması, onu kızartma yağı olarak mutfakta popüler bir seçenek haline getirir. Fırıncılıkta, soteleme ve kavurma işlemlerinde de sıkça kullanılan bu yağ, salata sosları, margarin ve mayonez gibi ürünlere lezzet katmak için de tercih edilir. Bunun dışında, biyodizel üretiminde çevre dostu bir alternatif olarak kullanılabilirken, süs bitkisi ve boya yapımında da kendine yer bulur. Kozmetik sektöründe ise cildi besleyici ve onarıcı etkisiyle dikkat çeker.
Aspir Yağı Faydaları Nelerdir?
Aspir yağının insan sağlığına sunduğu faydalar, onu sıradan bir yağdan çok daha fazlası haline getiriyor. Linoleik asit gibi sağlıklı yağ asitleri açısından zengin olan bu yağ, aynı zamanda E vitaminiyle birleştiğinde güçlü bir antioksidan etkisine sahip oluyor. Kalp sağlığını desteklemekten cilt bakımına, kan şekeri kontrolünden iltihaplanmayı azaltmaya kadar geniş bir yelpazede olumlu etkiler sağlar. Antiinflamatuar, antibakteriyel ve antifungal özellikleriyle vücudu içten ve dıştan korur. Kan kolesterol seviyelerini düşürerek damar sağlığını iyileştirir, kan basıncını dengeleyerek kalp krizi ve felç gibi riskleri azaltır. Cilt üzerinde yatıştırıcı bir etkiye sahip olan aspir yağı, yaraların iyileşmesini hızlandırır, cildi yumuşatır ve pürüzsüz bir görünüm kazandırır. Eklem ve kas ağrılarını hafifletmesi, regl dönemindeki krampları azaltması ve balgam söktürücü etkisiyle solunum yollarını rahatlatması da diğer önemli faydaları arasındadır.
Aspir Yağı Yan Etkileri Nelerdir?
Aspir yağını ölçülü kullanmak çok önemlidir. Günlük önerilen miktarı aşmak, bazı istenmeyen etkilere yol açabilir. Metabolizmayı hızlandırıcı etkisi nedeniyle fazla tüketildiğinde vücut ısısında artış, terleme ya da ishal gibi durumlar ortaya çıkabilir. Omega-6 içeriğinin yüksek olması, kanın pıhtılaşma eğilimini artırabileceğinden dikkatli kullanmak gerekir.
