Diğer yandan, bu muhbirlik işini meslek haline getirerek; işsiz güçsüz dolanmakta oldukları kahve köşelerinde kulak misafiri oldukları dedikoduvari duyumlar üzerine her konuda ihbarlarda bulunanlardan, sadece doğru düzgün çalışan vergi mükellefleri değil, aynı zamanda, çoğundan bir şeyin de çıkmadığı bu gibi dilekçeleri değerlendirip gereğini yapmakla görevli ve yetkili olan kamu görevlilerinin de müzdarip olduklarını tahmin etmek zor değil.
Yine de bana göre, iyi işletildiği vakit ihbar müessesesi, vergi kaçağını önlemede son derece etkili bir araç İhbarın sadece kaçırılan verginin tespit edilerek telafi edilmesinde değil, aynı zamanda, hiç umulmadık birileri tarafından günün birinde, vergi kaçırdıklarına dair haklarında İdareye ihbarda bulunulabileceği düşüncesiyle, bu tür (vergi kaçırma) eylemler(in)den uzak duranların üzerinde meydana getirdiği caydırıcı etkinin altını çizmekte yarar var.
Muhbirin ihbarda bulunmasıyla iş bitmiyor tabii ki. Her ihbar ve şikâyet edilen vergi kaçırma ya da vergi mevzuatına uymama davranışı ikramiye verilmesini gerektirmiyor bir kere. Kimlere hangi ve durumlarda ikramiye veriliyor peki. Bunun şartları nelerdir? Çok teknik konulara girmeden konuyu değerlendirelim.
VERGİ KAÇAĞINI İHBAR EDENLERE İKRAMİYE ÖDENİRKEN ARANAN ŞARTLAR ŞUNLARDIR:
1- Öncelikle, muhbir ihbar ikramiyesi almak için talepte bulunmuş olmalıdır.
2- Sonra, muhbirin yapmış olduğu ihbardan evvel aynı konuda herhangi bir vergi incelemesi başlatılmamış olmalı.
3- Tabii ki bu arada, muhbirin, kimliğini gizlememiş olması da lazım.(Devletin ihbarı önleme çalışması denebilir)
4- Yapılan ihbarın, somut olaylara ve delillere dayanıyor olmasının yanı sıra, muhbirin, vergi incelemesi bitmeden söz konusu ihbarından vazgeçmemiş olması da aranan şartlardan bir diğer bir tanesi.
5- İhbar edilen konu ile yapılan vergi incelemesi neticesinde tespit edilen matrah farkları arasında belli bir neden sonuç ilişkisinin bulunması gerekiyor.
6- Herhangi bir nedenle daha evvel isimsiz ihbarda bulunmuş olan muhbirin, ikramiye almak istemesi durumunda; henüz vergi incelemesi bitmeden ortaya çıkması ve inceleme elemanının isteyeceği, ihbar konusu ile ilgili varsa ilave somut bilgi ve belgeleri vermesi gerekir.
7- Aynı konuda birden fazla muhbirin ihbarda bulunmuş olması durumunda, ihbar ikramiyesi, tarih itibariyle önce ihbar etmiş olana verilir. Farklı kişiler tarafından gerçekleştirilen ihbarların konularının farklı olması halinde ise, ikramiye taleplerinin ayrı ayrı değerlendirilmesi söz konusudur. Bu gibi durumlarda muhbirlere, inceleme neticesinde tespit edilen matrah farklarındaki katkıları oranında ikramiye ödeme yoluna gidilmektedir.
8- ikramiye ödenmesinde, muhbirin söz konusu vergi kaçırma olayına dahil olmuş olup olmamasının önemi yoktur.
9- Öte yandan, verilecek ikramiyenin hesabında nazara alınacak vergi ve ceza farkının mutlaka vergi incelemesine dayalı olarak tespit edilmiş olması gerekmektedir
10- Bu konuda aranan son bir şartsa, ikramiye verilmesi için, söz konusu ihbar dilekçesi üzerine incelemeyi yapacak olan inceleme elemanınca düzenlenecek İhbar İkramiyesi Görüş Raporunda muhbire ikramiye ödenmesi konusunda olumlu görüş bildirilmiş olmasıdır.
İhbar ikramiyesine konu vergi ve cezaların hangileri olduğuna gelince;
Vergi ihbarının konusunu vergi kanunlarına göre vergiye tabi olması gerektiği halde kayıt dışı olarak faaliyette bulunan veya mükellef olduğu halde vergisel ödev ve yükümlülüklerini, vergi mevzuatının emrettiği şekilde yerine getirmeyen mükellefler tarafından yapılan her türlü eylem ve işlemler oluşturabilmektedir.
Bu durumda, ihbar ikramiyesinin konusunu devlete ait gelir vergisi, kurumlar vergisi, katma değer vergisi, özel tüketim vergisi, damga vergisi, gider vergileri, veraset ve intikal vergisi ve tapu harcı gibi devamlılık arz eden vergiler oluşturmaktadır.
İHBAR İKRAMİYESİNİN HESAPLANMASINDA DİKKATE ALINAN VERGİ VE CEZALAR:
Kurumlar Vergisi, Gelir Vergisi, Gelir Stopaj Vergisi, Kurum Stopaj Vergisi, Katma Değer Vergisi ,Özel Tüketim Vergisi, Damga Vergisi, Motorlu Taşıtlar Vergisi, Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi, Özel İletişim Vergisi, Şans Oyunları Vergisi, Tapu Harcı, Yukarıda Yer Alan Vergilere Ait Vergi Ziyaı Cezaları
Yukarıda bahsedilen neden ve sonuçlara bakıldığında devletin ihbar müessesini zorlaştırma çabalarına gittiği gerçektir. ihbarcının ifşa edilmesi ihbarı zorlaştırmaktadır. Ayrıca kanunlarda ihbarcının gizli tutulmasının esas olduğu vakidir. Ancak vergi ihbarı konusunda ihbarcıya tazminat ödenmesini önlemek için bir çok engelleyici konular gündeme getirilmektedir.
