İşçi hakları kavramı, sanayi devriminin başladığı 18. Yüzyılın sonlarına doğru gelişmeye başladı ve 19. Yüzyıl boyunca daha fazla önem kazandı. İşçi hakları hareketi, işçilerin çalışma koşullarının iyileştirilmesi, daha adil ücretlerin sağlanması ve çalışma saatlerinin düzenlenmesi amacıyla ortaya çıktı.
1 Mayıs çoğu ülkede baharın başlangıcını temsil ederken aynı zamanda gelenekselleşmesi ile kadim bir kültürel gelenek olarak halen günümüzde kutlanmaktadır. İşçilerin, emekçilerin ve işçilerin kazanımlarının kutlandığı bir güne dönüşmesi ise Amerika Birleşik Devletleri' nde gerçekleşmiştir.
1886 yılında ABD’deki sendikalar, İngiliz sosyal reform yanlısı düşünür Robert Owen’ın sekiz saatlik çalışma düzeni fikrini talep eden büyük grevler düzenledi. Owen, sekiz saat iş, sekiz saat boş zaman ve sekiz saat dinlenme formülünü ortaya atmıştı. 1 Mayıs 19. yüzyılın ikinci yarısında 8 saatlik iş günü mücadelesi içinde doğdu. 1 Mayıs ile simgeleşen 8 saatlik işgünü hedefi 19. yüzyıla ait bir çizimde “8 saat çalışmak, 8 saat dinlenmek ve 8 saat canımızın istediğini yapmak” olarak ifade ediliyordu. 1 Mayıs’ın formülü 130 yıldır hala 8+8+8 olarak ifade edilebilir. Sosyal politikanın kurucularından İngiliz sosyalisti Robert Owen 1810’larda “8 saat çalışma, 8 saat eğlenme, 8 saat dinlenme” sloganını ortaya atmıştı.
1 Mayıs kutlamaları bakımından en büyük eylem 1 Mayıs günü Chicago' da düzenlendi ve bu eyleme neredeyse 40 bin işçi katıldı. O dönem şartlarında fabrika çalışma saatlerinde herhangi bir kısıtlama yoktu kaldı ki Chicago, Amerika endüstrisinin ve sendika örgütlenmesinin kalbiydi. Söz konusu eylemde birçok can kaybı ve yaralanmalar meydana geldi. Osmanlı' da ise 1 Mayıs ilk kez 1911' de Selanik' teki tütün, pamuk ve liman işçileri tarafından kutlandı. İstanbul' daki ilk kutlama ise 1912 yılındaydı. Resmi olarak ilk kutlama ise 1 Mayıs 1923 tarihinde insanca çalışma şartları ve adil çalışma koşulları adına yapıldı. 1980 askeri darbe dönemi ile kutlanması yasaklanan bu tarih 2009 yılında Emek ve Dayanışma Günü adıyla tekrar resmi tatil ilan edildi ve kutlanmaya başlandı.
21. Yüzyılda işçi hakları, gittikçe daha çok önem kazanmıştır. Bu haklar işçilerin ve emekçilerin iş ve çalışma hayatının korunmasını, insan haklarına yaraşır şekilde çalışabilmesine ve çalışma koşullarının iyileştirilmesini esas alır. İşçi hakları; güvenli bir çalışma hayatı, adil düzeyde tatil, dinlenme ve ücret alma hakkı, ayrımcılığa karşı durma ve çeşitli özgürlükleri hedefleyerek bunları ilke edinir. İş kanunu kapsamında temel işçi hakları 3 başlık altında toplanabilir:
İşçinin çalışması karşılığında ücret hakkı
Eşit muamele görme hakkı
İş sağlığı ve güvenliği kapsamında korunma hakkı.
Yine bu ana başlıkların yanı sıra sıralayabileceğimiz işçi hakları; ücret alma hakkı, iş sağlığı ve güvenliğini talep etme hakkı, eşit muamele hakkı, ara dinlenme hakkı, fazla mesai ücreti hakkı, esaslı değişiklikler için rıza göstermeme hakkı, belirli günler için izin hakkı, işçinin sigorta primlerinin tam olarak yatırılması hakkı, işçinin hafta tatili hakkı, haklı nedenle istifa etme hakkı, işçinin iş arama izni talep etme hakkı, işçinin yıllık izin talep etme hakkı, işçinin kıdem tazminatı talep etme hakkı. Her işçi sayılan bu haklarını ileri sürerek haklarını talep edebileceği gibi iş kanununda gösterilen nedenler herhangi birinin mevcudiyeti halinde ise iş sözleşmelerini derhal feshetme hakkına sahiptirler.
