1957 Nobel Edebiyat Ödülü alan eseri yabancı, dünya çapında en çok ses getiren ilk yapıtı.
Roman’da bir Arap’ı öldüren ama bu suçtan çok, gerçek duygularını dile getiren, toplumun istediği kalıba girmeyi reddettiği için dışlanan “yabancı” aracılığıyla 20. Yüzyıl insanının içine düştüğü yabancılaştırma süreci yer alır.Yabancı da şunlar anlatılır:
Mersault adında, Cezayir’ de yaşayan bir genç vardı. Babası ölmüştür, annesi de bir huzur evinde yaşamaktadır. Birbirlerine söyleyecek pek bir şey bulunmadığından annesini seyrek ziyaret eder. Devlet dairelerinden birinde küçük bir memurdur. Mevkiinde ilerlemek için de hiçbir ihtirası yoktur. Gerçekte, Paris’ te daha iyi bir göreve atanmayı reddetmiştir. Tek başına yaşar. Kahvehanelerde tanıdığı birkaç arkadaşı vardır. Hafta sonları kendisini seven fakat onun aşk beslemediği metresini görür. Annesi öldüğü zaman işinden izin alarak annesinin cenazesine katılır. Fakat içinde hiçbir ıstırap ve acı duymadığından, cenazeye katılanlar arasında kederli Perez’i de görür. Annesi ile birlikte aynı huzur evinde yaşayan Perez, kadınla yakın bir ilişki kurmuştur. Cenazeden sonra Mersault, Cezayir şehrine döner ve hafta sonunu Maria ile beraber geçirir.
Mersault’un oturduğu oldukça kötü binada yaşayanlar arasında, muhabbet tellalı olduğu sanılan Raymond Sintes adında biri daha vardır. Etrafında genel olarak hiç sevilmez. Raymond, arkadaşlık kurmak için kendisine yaklaştığı zaman, Mersault isteksizlik göstermez. Kendisine bir kız arkadaş edindiğini, ama kızın kendisini aldattığını ileri sürmesine rağmen okuyucu Raymond, şimdi kıza bir ders vermek ister. Bunun içinde Mersault’ tan, kıza bir mektup yazarak, geri dönmesine yardımcı olmasını söyler. Kız döndüğü vakit de, Raymond ondan öç alacaktır. Mersault onun bu önerisini niye kabul ettiğini, okuyucuya şöyle anlatır ‘’Onu memnun etmemek için elimde hiçbir neden olmadığından, Raymond’u memnun etmek istedim.”
Ertesi hafta sonu, Raymond’un odasında şiddetli bir kavga cereyan eder. Polis gelir, Raymond sorguya çekilir. Mersault, arkadaşına kavga için tahrik edildiğini söyler. Bu arada, kardeşinin intikamını almak isteyen kızın ağabeyi, Raymond’u izlemeye başlar. Bir hafta sonra Raymond, Mersault ve Maria’yı bir arkadaşının sahildeki küçük bir sayfiye evine davet eder. İki Arap peşlerindedir ve Raymond, onların kendilerine saldıracaklarını tahmin eder. Bunun için inisiyatifi ele alarak Araplara saldırır. İki arabı döverler. Bir tanesi elindeki bıçağı Raymond’a saplar. O gün akşama doğru, yeniden iki Arapla karşılaşırlar. Raymond onların harekete geçmelerine meydan vermeden, öldürmeyi veya kışkırtarak, kavga sırasında tabancasıyla öldürmeyi önerir. Mersault, bu teklife karşı gelerek Raymond’a tabancasını kendisine vermesini söyler. Raymond elindeki tabancayı Mersault’a verir, Araplarda kaçar.
Kısa bir zaman sonra, olayın kapandığını sanan Mersault, sahilde gezinirken bu Araplardan birini üçüncü defa olarak görür. Hava çok sıcak ve denizde çarşaf gibidir. Mersault’un bütün düşündüğü sıcaktan kurtulmaktır. Çünkü güneş çarpmasıyla karşı karşıyadır. Saldırmak için değil de, kendisine gölgeli bir yer bulmak için, Araba doğru yürür. Arap hemen bıçağını çeker, bıçakta yansıyan güneş ışınları Mersault’un gözlerini kamaştırır, birdenbire kendisini kaybederek tabancasını çeker ve Arap’a ateş eder, ardından hiçbir neden bulunmamasına rağmen, yerdeki cesedin üzerine dört el daha ateş eder.
Mersault tevkif edilir ve avukat tutmadığından mahkeme, onu savunması için bir avukat tayin eder.
Ertesi gün bir avukat cezaevine Mersault’u görmeye gider. Kendisini Mersault’ta tanıtır ve dosyasını incelemiş olduğunu söyler. Ona yardımcı olacağını onun özel yaşamı ile ilgili sorular sordu. Annesinin kısa zaman içinde öldüğünü öğrenmişlerdi. Annesinin cenaze törenindeki umursamaz tavırları ve vurdumduymazlığı ile ilgili avukatın haberi vardı. Avukat ve savcı, Mersault’un pişmanlık duymayışını ve kendi kaderi karşısında ilgisiz göstermesini hayretle karşılarlar. Hâkim, bir Hristiyan olarak onun pişmanlık göstermesini ister. Avukat, jüri üzerinde kötü bir izlenim bırakmaması için, mümkün olduğu kadar az konuşmasını öğütler.
Yargılama sırasında Mersault’un, annesinin cenazesinde kederli görünmemesi üzerinde oldukça durulur. Bu, onun ahlaki çöküşünün bir kanıtı olarak değerlendirilir. Jüri, Mersault’un suçlu olduğuna ve hâkim onun giyotinle öldürülmesine karar verir. Mersault’un bundan sonra düşündüğü iki şey vardır. Biri şafak vakti ne zaman idam edileceği diğeri ise Yargıtay başvurusudur. İnfaz memurunun idam için şafak vakti geldiğini biliyordu Bu yüzden geceleri tedirgin oluyor, gecelerini bu şafağı beklemekle geçirdiğini biliyordu. Her geçen şafak vaktinden sonra seviniyor, yirmi dört saat zaman kazanıyordu ve bununla mutlu oluyordu. Yargıtay başvurusu geri çevrildi, kesin öleceğini daha iyi anladı.
Cezanın infaz edilmesini beklediği sırada, hapishane papazı Mersault’u hücresinde ziyaret ederek son dini ayini yapmak ister. Hiçbir dine inanmayan Mersault, huzura kavuşturulmayı istemez ve hiç pişmanlık duymadığını söyler. Papazın ısrarı üzerine, yaşadığı hayatın ve ölümüne yol açan olayların bir savunmasını yapar, sonunda herkes öleceğinden, bütün insanların hayatı anlamsızdır. Herkes aynı derecede suçlu ya da suçsuzdur. Nasıl bir hayat sürdüğünün veya kimi öldürdüğünün ne farkı vardır? Gibi düşüncelerini açıklar. İçindekileri böylece dışarı dökmesi, Mersault’u rahatlatır ve kendisini huzur içinde hisseder.
Bugün köşemde kısaca özetlemiş olduğum yabancıyı okumanız dileğiyle…
