“Yepyeni bir dünyaya yeniden gelişimdi.
Paslanmış zincirleri kırıp yükselişimdi.
Gerçeğin hayali de aştığını görmüştüm:
Hayali aşan gerçek, bir hayal oldu şimdi.”
Post-truth (post-gerçek) kavramı ise “hayal” kelimesinin şiirselliğinden uzak, günümüzün içler acısı durumunu ortaya koyan bir vahamette.
2016 yılının son çeyreğinde en sık kullanılan sözcüklerden biri haline gelen 'post-truth' kelimesi Oxford Üniversitesi'ne bağlı Oxford Dictionaries tarafından "2016'nın Uluslararası Kelimesi" seçilmiş.
Oxford Sözlükleri, kavramı bir sıfat olarak tanımlamış ve şöyle açıklamış; "tarafsız gerçeklerin kamuoyu fikrini etkilemede duygulara ve kişisel inançlara cazip gelen şeylerden çok daha az etkili olması durumuyla ilgili olan ya da bu anlama gelen."
Sözcüğün kullanımı 2016 yılında bir önceki yıla oranla %2000 artmış.Sözlüğün editörlerine göre kelimenin kullanılmasındaki bu muazzam artışın sebebi ise, Birleşik Krallıkta gerçekleştirilen AB referandumu ve Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri.
"Post-truth" terimi ilk kez 1992 yılında Sırp-Amerikan bir oyun yazarı olan Steve Tesich tarafından Nation dergisinde kullanılmış. İran-Kontra skandalı ve Körfez Savaşı’nı konu alan yazısında Tesich, "Bizler, özgür insanlar olarak, bir post-gerçek dünyasında yaşamak istediğimize özgürce karar verdik," diyerek bu kelimeye yer vermiş. "Post-gerçek" kalıbı Tesich'in makalesinden önce de, "gerçeğin bilinmesinden sonra" anlamı ile kullanılmış. Ancak "gerçeğin aslının konudan alakasız kalması" anlamı ile ilk kullanan Tesich olmuş.
Oxford Sözlükleri Yayın Kurulu Başkanı CasperGrathwohl; "Kelimenin kullanım sıklığının yukarı fırladığını ilk bu yıl Haziran ayında Brexit (Britanya’nın Avrupa Birliğinden Çıkışı) oylaması sırasında ve Donald Trump'ın başkanlık seçimlerine girmeyi garantilediği zaman gördük. Terimin kullanılmasında herhangi bir düşüş olmamasına göre de, içinde bulunduğumuz zamanın tanımlayıcı kelimelerinden biri haline gelmesi şaşırtıcı değil” diyor ve “ İngilizcede "post" kelimesinin kullanımının da, 20. yüzyılın ortalarında yalnızca bir durumun sonrasını belirtmekten çıkarak, "belirli bir durumun önemsizleştiği ya da alakasız kaldığı zamana ait" anlamına gelmeye başladığını da belirtiyor.
Dikkat çeken bir başka husus ise, 2016 yılının 'Oxford Sözlükleri Yılın Kelimesi' yarışmacılarının arasında 'alt-sağ' olarak kısaltılan 'alternatif sağ' tamlamasının da bulunması.Kelime; "ana akım politikayı reddetme ve kasti olarak tartışma yaratan içerikleri internet medyası kullanarak yayma karakteristikleri bulunan ve aşırı muhafazakâr veya tepkisel görüşlerle ilişkilendirilen ideolojik bir grup."
İki sözcüğü birlikte düşündüğümüzde aşırı sağ söylemlerin ve korkarım eylemlerin, bütün dünyada hızla yükselmekte olduğuna dair görüşlerin haklılıkları ortaya çıkıyor.
Türk Dil Kurumu, Üniversitelerimiz veya bir başkası acaba Türkçe içinde benzer çalışmaları yapıyor mu? Doğrusu böyle bir çalışma varsa ilgi çekici olurdu. Acaba bu yıl için bizde hangi terimler yarışır, hangisi birinci olurdu? Her iki sözcüğünde bizdeki kullanım derecesini bilmiyorum ancak, “post gerçek” ve “alt-sağ” sözcüklerinin hem ülkemiz, hem dünyamız açısından da, “içinde bulunduğumuz zamanı en iyi yansıtan” sözcükler olduğunu kederle görüyorum.
